همان طور که برای تولید انواع پارچه ها از انواع نخ استفاده می شود، ضروری است که مقاومت و ازدیاد طول نخ ها از طریق یک سیستم تست مقاومت سنجی (استحکام سنج)، تحت آزمایش قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که برای تکنیک های سریع تولید امروزه مناسب است و عملکرد آن مطابق با الزامات محصول خواهد بود. برای اطمینان از دقت و نتیجه تکرار آزمایشات، ما پیشنهاد می کنیم از سیستم استحکام سنج به طور خاص برای تست دقیق نخ استفاده شود.

مطالب زیر برگرفته از استاندارد ISIRI 29 با عنوان “نساجی – تعیین نیرو و ازدیاد طول تا حد پارگی نخ تک رشته با استفاده از دستگاه مقاومت سنج نخ با نرخ ثابت ازدیاد طول” می باشد:

نیروی پارگی حداکثر نیروی اعمال شده در حین آزمون کشش، به آزمونه تا زمان گسیختگی می باشد.

یادآوری: برای نخ ها، بار یا نیروی پارگی بر حسب سانتی نیوتن بیان می شود.)

ازدیاد طول تا حد پارگی افزایش طول آزمونه است که با اعمال نیروی پارگی به وجود می آید.

یادآوری: برای نخ ها، ازدیاد طول تا حد پارگی بر حسب درصدی از طول اولیه بیان می شود.

مقاومت تا حد پارگی نسبت نیروی پارگی نخ به چگالی خطی (نمره) آن می باشد.

یادآوری: برای نخ ها، مقاومت تا حد پارگی بر حسب سانتی نیوتن بر تکس بیان می شود.

دستگاه مقاومت سنج با نرخ ثابت ازدیاد طول (CRE) این دستگاه به صورتی است که یک سر آزمونه در فک ثابت و انتهای دیگر آن در فکی که با سرعت ثابت حرکت می کند، قرار می گیرد.

یادآوری: این دستگاه مجهز به سیستم مناسبی برای نشان دادن و ثبت نیروی اعمال شده و ازدیاد طول می باشد.

فک دستگاه قسمتی از دستگاه مقاومت سنج است که برای نگه داشتن آزمونه توسط گیره های مناسب مورد استفاده قرار می گیرد.

گیره ها قسمتی از فک است که آزمونه را محکم در خود نگه می دارد.

طول سنجه طول اسمی، فاصله بین لبه های فک دستگاه می باشد.

یادآوری: در فک هایی از نوع bollard و capstan فاصله بین لبه های گیره ها، با اندازه گیری طول نخ از محل درگیری با گیره ها تعیین می شود.

طول اولیه طولی از آزمونه (بین لبه های فک)، در شروع آزمون و تحت کشش اولیه مشخص، می باشد.

بسته نخ طولی از نخ است که به شکل مناسب برای استفاده، حمل و نقل، انبار کردن و غیره پیچیده می شود.

یادآوری: بسته های نخ می تواند دارای تکیه گاه مانند بوبین و ماسوره، و یا بدون تکیه گاه مانند گلوله یا کلاف باشد.

آزمونه توسط دستگاه مکانیکی مناسبی تا زمان پارگی تحت کشش قرار گرفته، نیروی پارگی و ازدیاد طول تا حد پارگی ثبت می شود. ازدیاد طول آزمونه با نرخ ثابت به میزان ۱۰۰% در دقیقه (بر اساس طول سنجه) صورت می گیرد. ولی استفاده از سرعت های بالاتر یا پایین تر در صورت توافق طرفین ذینفع مجاز می باشد. استفاده از دو طول سنجه به شرح زیر مجاز است:

معمولا ۵۰۰ میلیمتر (با نرخ ازدیاد طول ۵۰۰ میلیمتر بر دقیقه)و در حالت خاص ۲۵۰ میلیمتر (با نرخ ازدیاد طول ۲۵۰ میلیمتر بردقیقه).

این دستگاه باید شرایط زیر را داشته باشد:

دستگاه باید قابلیت تنظیم برای طول سنجه ۲ ± ۵۰۰ میلیمتر یا ۱ ± ۲۵۰ میلیمتر و یا ترجیحا هر دو را داشته باشد.

نرخ ثابت جابجایی فک متحرک باید ۱۰ ± ۵۰۰ میلیمتر بردقیقه یا ۵ ± ۲۵۰ میلیمتر بر دقیقه با صحت ±۲% باشد. استفاده از سرعتهای بالاتر برای دستگاه های اتوماتیک، طبق توافق طرفین ذینفع، مجاز می باشد.

حداکثر خطای مجاز در مقدار نیروی نشان داده شده نباید از ۲% مقدار واقعی نیرو بیشتر باشد.

دستگاه می تواند از نوع دستی یا اتوماتیک باشد.

فک های دستگاه باید طوری باشد که آزمونه ها در گیره ها نلغزد یا بریده و پاره نشود. گیره های با صفحات صاف بدون روکش باید از نوع معمولی بوده، اما در صورتی که آزمونه در آن سر بخورد، می توان طبق توافق طرفین ذینفع از سایر فک ها با گیره های روکش دار مثل bollard یا سایر انواع وسایل گیرش دار استفاده نمود. از آنجایی که نوع فک می تواند روی قرائت ازدیاد طول آزمونه تاثیر بگذارد، طرفین ذینفع باید از دستگاه مشابه استفاد کنند.

دستگاه باید مجهز به سیستمی برای رسم منحنی نیرو – ازدیاد طول یا سیستمی که مستقیما بتواند نیروی پارگی و ازدیاد طول تا حد پارگی را در نقطه پارگی ثبت کند، باشد.

دستگاه باید قادر به تنظیم کشش اولیه توسط یک سری وزنه یا وسایل اندازه گیری نیرو باشد.

اگر طبق توافق طرفین ذینفع، بیشتر از یک حالت برای انجام آزمون مجاز باشد، طرفین باید آزمون را در شرایط یکسان (مانند طول سنجه، نرخ ازدیاد طول، نوع فک، درجه حرارت، کشش اولیه) انجام دهند.

استفاده از دو طول سنجه به شرح زیر مجاز می باشد:

طول معمولی ۵۰۰ میلیمتر

طول ۲۵۰ میلیمتر، در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که دستگاه قادر به اندازه گیری ازدیاد طول برای آزمونه ۵۰۰ میلیمتری نباشد و یا طبق توافق طرفین ذینفع باشد.

در صورتیکه محاسبه مقاومت تا حد پارگی مورد نیاز باشد، چگالی خطی (نمره) طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۸ تعیین می گردد.

برای طول سنجه ۵۰۰ میلیمتر از نرخ ازدیاد طول ۵۰۰ میلیمتر در دقیقه و برای طول سنجه ۲۵۰ میلیمتر از نرخ ازدیاد طول ۲۵۰ میلیمتر در دقیقه استفاده کنید. بعلاوه فقط برای دستگاه های اتوماتیک، استفاده از سرعت های بالاتر، طبق توافق طرفین ذینفع، مجاز بوده و سرعت ۲۰۰۰ میلیمتر در دقیقه و ۵۰۰۰ میلیمتر در دقیقه پیشنهاد می شود. سرعت های ازدیاد طول پایین تر مانند ۵۰% در دقیقه یا ۲۰% در دقیقه ممکن است طبق توافق مورد استفاده قرار گیرد.

نخ را از بسته، طبق وضعیتی که مورد استفاده قرار می گیرد، باز کنید.

قبل از قرار دادن آزمونه در فک دستگاه، دقت کنید که گیره ها در یک امتداد و موازی یکدیگر باشند، به گونه ای که در نیروی اعمال شده هیچ گونه انحراف زاویه ای ایجاد نشود.

آزمونه را با کشش اولیه ۰٫۱ ± ۰٫۵ سانتی نیوتن بر تکس (برای نمونه هایی که در شرایط استاندارد قرار گرفته اند) یا ۰٫۰۵ ± ۰٫۲۵ سانتی نیوتن بر تکس (برای نمونه های خیس) در فک دستگاه قرار دهید. اگر آزمونه با کشش نامعلوم در دستگاه آزمون قرار داده شود، دستگاه باید توانایی تعیین طول اولیه آن را (تحت کشش اولیه مشخص) داشته باشد.

برای نخ های تابیده نشده خاص و نخ های مولتی فیلامنت صنعتی، جهت اطمینان از این که تمام فیلامنت ها در شروع آزمون تحت کشش یکسان هستند و برای جلوگیری از لغزش هر یک از فیلامنت ها در گیره های دستگاه هنگام انجام آزمون، باید قبل از انجام آزمون به نخ تاب داده شود. برای نخ های با نمره کمتر از ۲۲۰۰ دسی تکس، تعداد تاب ۱ ± ۶۰ دور در متر و برای نخ های با نمره بالاتر از ۲۲۰۰ دسی تکس، تعداد تاب ۱ ± ۳۰ دور در متر پیشنهاد می شود. مقادیر دیگر تاب طبق توافق طرفین ذینفع مجاز است.

برای نخ های تکسچره باید کشش اولیه به گونه ای اعمال شود که جعد آن را باز کرده ولی نخ کشیده نشود.

مقادیر کشش اولیه به شرح زیر که بر اساس چگالی خطی اسمی نخ محاسبه می شود (مگر در حالتی که مورد توافق طرفین ذینفع قرار نگیرد)، پیشنهاد می گردد:

• ۰٫۲ ± ۲٫۰  سانتی نیوتن بر تکس، برای نخ های پلی استر و پلی آمید
• ۰٫۱ ± ۱٫۰  سانتی نیوتن بر تکس، برای نخ های استات، تری استات و ویسکوز
• ۰٫۰۵ ± ۰٫۵  سانتی نیوتن بر تکس، برای نخ های تکسچره هوا و نخ های دارای جمع شدگی متفاوت، به جز نخ های مورد مصرف در فرش که چگالی خطی (نمره) آنها بیش از ۵۰ تکس می باشد.

آزمونه را محکم در فک قرار دهید.

آزمون را در شرایط محیطی طبق استاندارد ملی ایران شماره ۹۴۸ انجام دهید.

در حین انجام آزمون دقت کنید تا آزمونه در بین گیره ها بیش از ۲ میلیمتر سرخوردگی پیدا نکند. در صورت بروز مکرر این مورد، فک ها یا روکش گیره ها را تعویض کنید. نتایج آزمونی را که آزمونه در گیره سر خورده و یا پارگی در فاصله ۵ میلیمتری گیره ها اتفاق افتاده را حذف کنید.

نیروی پارگی و ازدیاد طول تا حد پارگی را ثبت کنید (در برخی دستگاهها به صورت اتوماتیک ثبت می شود). برای نخ های فانتزی هنگامی که اولین جز نخ پاره شد، نتیجه را یادداشت کنید. نتایج ثبت شده برای این نخ ها ممکن است در مقایسه با تعاریف کمتر باشد.

با استفاده از فک های bollard و capstan اندازه گیری ازدیاد طول دقیق نبوده و قابل اطمینان نمی باشد.

گزارش آزمون باید دارای آگاهی های زیر باشد:

• روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۹
• شماره بهر یا سایر مشخصات نمونه
• نوع بسته نخ (بوبین، ماسوره و غیره)، شرایط آن (رنگرزی شده، سفیدگری شده و غیره) و محلی که نخ از بسته باز شده (از پهلو یا از سر بسته)
• شرایط محیطی قبل از آزمون و در حین انجام آزمون
• روش نمونه برداری مورد استفاده، تعداد آزمونه های مورد آزمون و تعداد آزمونه های حذف شده
• نوع دستگاه مقاومت سنج مورد استفاده
• روش آزمون مورد استفاده
• طول سنجه، نرخ ازدیاد طول و کشش اولیه مورد استفاده

یادآوری: در مورد نخ های خاص تابیده نشده و نخ های مولتی فیلامنت صنعتی، میزان تاب و جهت تاب (S یا Z) را ذکر کنید.

• نوع فک و گیره های مورد استفاده
• تاریخ انجام آزمون

• میانگین نیروی پارگی بر حسب سانتی نیوتن (تا دو رقم اعشار)
• میانگین ازدیاد طول تا حد پارگی بر حسب درصد (تا دو رقم اعشار)
• ضریب تغییرات نیروی پارگی، در صورت لزوم (با تقریب ۰٫۱%)
• ضریب تغییرات درصد ازدیاد طول تا حد پارگی، در صورت لزوم (با تقریب ۰٫۱%)
• چگالی خطی (نمره) نخ، در صورت محاسبه، بر حسب تکس (تا دو رقم اعشار)
• مقاومت تا حد پارگی، در صورت لزوم، بر حسب سانتی نیوتن بر تکس (با تقریب ۰٫۱%)

دقیق ترین مدل دستگاه استحکام سنج نخ را داشته باشید.

بهترین انتخاب دستگاه استحکام سنج کوپا است چون دستگاه استحکام سنج نخ کوپا بسیار پیشرفته اما کاربرپسند، تمام خودکار و مطابق با استانداردهای نوین طراحی و از دقت و قابلیت اعتماد بالایی برخوردار می باشد.

برای مشاهده اطلاعات بیشتر درباره دستگاه استحکام سنج نخ کلیک نمایید

• تست کشش کاغذ

• تست کشش میلگرد

• آموزش تعویض فک دستگاه تست کشش یونیورسال 

مراجع

• koopaco.com
• استاندارد ملی ایران ISIRI 29